Papanikolau test, poznatiji još i kao PAPA test ili PAP test, predstavlja najpouzdaniju metodu za praćenje promena koje se javljaju na grliću materice. Inače je, kada se radi o ženskoj populaciji, rak grlića materice jedan od napogubnijih vidova zloćudnih tumora, koji godišnje odnese 500 do 600 života u Srbiji, od oko 2000 onih koje u proseku pogodi tokom istog perioda.
Test je u stvari skrining metoda, što zapravo znači da se ne radi o dijagnostičkom testu, već se koristi za otkrivanje pacijentkinja koje mogu imati ovaj oblik karcinoma.
Metod je ustanovio doktor Papanikolau 1928. godine, kada je otkrio da se uzimanjem briseva, iz i sa grlića materice, mogu otkriti promene na ćelijama i da se na osnovu grupisanja tih rezultata mogu usmeravati i sprovoditi naredne procedure u dijagnostici. Prema procenama stručne javnosti, od ove bolesti se svakoga dana u Srbiji razbole 4 žene, od kojih jedna na kraju i od nje i umre.
Iako nije moguće uticati na broj obolelih, moguće je doprineti pravovremenim otkrivanjem i ranim početkom adekvatnog lečenja. Test se uvek radi uz kolposkopiju, jer se kombinovanjem dve metode postiže veća tačnost, a testiranje je peporučljivo za sve seksualno aktivne žene.
Što se tiče prvog pregleda, njega je potrebno sprovesti do tri godine nakon prvog seksualnog ondosa, s tim da ne bi trebalo čekati kasnije od 21. godine starosti. Redovne kontrole se preporučuju 2 do 3 puta godišnje, stim što se preporuka odnosi na slučajeve kod kojih su se rezultati kretali u granicama normale.
Priprema i izvođenje PAPA testa
Pravi period za sprovođenje testa je tokom sredine mestrualnog cikusa, između 10 i 20 dana od datuma početka prethodnog ciklusa.
Preporučuje se izbegavanje tuširanja vagine, kao i korištenje spremicidnih krema ili tableta i umetanja vaginalnih lekova, najmanje dva dana pre pregleda, kako ne bi došlo do njihovog uticaja na rezultate testa. Takođe, preporučljivo je apstiniranje od seksa minimum 24 sata pre planiranog pregleda.
Sam test predstavlja jedan veoma brz, bezbolan i jednostavan postupak, koji se vrši u okviru ginekološkog pregleda. Doktor uz pomoć spekuluma ulazi u vaginu pacijentkinje i potom uz pomoć drvenog štapića, koji na jednom kraju ima komad vate, i posebne četkice uzima uzorke sa prednje i zadnje strane i iz kanala grlića materice.
Prikupljeni uzorci se potom koriste da se od njih napravi citološki namaz, što znači razmazivanje ćelija na predmetno staklo i njihovo bojenje uz pomoć specijalnih boja. Citološki namaz se potom posmatra pod mikroskopom u potrazi za znacima
zapaljenja, zloćudnim i doborćudnim ćelijama, uzročnicima infekcija i različitik promenama ili odstupanjima od određenih parametara.
Klasifikacija rezultata testa
Po završetku testiranja postoje 2 metoda kojima možemo tumačiti dobijene rezultate, klasični, stariji metod i novi Bethseda sistem.
Stariji metod prepoznaje 5 grupa klasifikacije papa testa:
PAPA I, koji podrazumeva uredan nalaz, PAPA II kada je primetno postojanje netipičnih zapaljenskih promena, PAPA III, kod kog postoji određena displazija, bilo da je ona blaga, srednja ili teška, PAPA IV označava karcinom in situ, i PAPA V kod koje se sumnja na postojanje invazivnog karcinoma.
Bethseda sistem obuhvata 4 grupe nalaza:
CIV 1, koji označava blagu displaziju, CIV 2 umerenu, CIV 3 tešku, i CIS koji podrazumeva carcinoma in situ.